ĐẠI CƯƠNG

1. Định nghĩa

Suy gan cấp là thực trạng tổn thương tế bào gan một cách ồ ạt do nhiều duyên do khác biệt dẫn đến bệnh cảnh lâm sàng cấp tính với các trình diễn : vàng da, rối loạn đông máu,bệnh lý não gan, suy đa tạng… ở một người trước đó có tác dụng gan bình thường . Tỷ lệ tử vong cao 50 – 90% nếu không được điều trị hợp lý hoặc không được ghép gan.

2. Nguyên nhân

a. Nguyên nhân vi sinh vật:

– Do các virut viêm gan A, B, C, E virut viêm gan B là duyên do thông thường nhất ở Việt Nam.

– Các virut khác: Cytomegalovirus, Herpes, Epstein Barr, thủy đậu.

-Vi khuẩn: gặp ở những người bệnh nhiễm khuẩn nặng và sốc nhiễm khuẩn, tỷ lệ tổn thương gan và suy gan cấp tới 20 – 25%.

– Ký sinh trùng: sốt rét, sán lá gan, giun.

b. Do ngộ độc:

– Thuốc:

+Hay gặp nhất là Paracetamol kể cả với liều điều trị thông thường ở người bệnh nghiện rượu, hoặc được sử dụng cùng với các thuốc chuyển hóa qua enzyme Cytochrome 450 như các thuốc chống co giật.

+Các thuốc khác: Isoniazide, Rifampicin, thuốc chống viêm không Steroid, Sulphonamides, Phenytoin, Tetracycline, Allopurinol,Ketoconazole, IMAO…

– Ngộ độc các thuốc y học cổ truyền , khác biệt là chất bảo quản thuốc.

– Các loại nấm mốc: Điển hình là nấm Amianita phalloides.

c. Các duyên do khác

– Hội chứng gan nhiễm mỡ cấp ở đàn bà có thai.

– Tắc mạch lớn ở gan.

– Hội chứng Reys.

TRIỆU CHỨNG

1. Lâm sàng

Bệnh nhân suy gan cấp thường có tiền sử khỏe khoắn hoặc không có trình diễn tiền sử bệnh lýnặng nề trước đó. Bệnh nhân phát khởi với biểu hiện : mệt xỉu, buồn nôn, chán ăn kế tiếp các trình diễn đặc biệt trên lâm sàng là:

– Vàng da và niêm mạc tăng nhanh , nước đái sẫm màu.

– Các biểu hiện do rối loạn đông máu: chảy máu dưới da, niêm mạc, xuất huyết tiêu hóa cao và thấp, có thể xuất huyết não.

– Hội chứng não gan trình diễn ở nhiều chừng độ và tùy giai đoạn :

+ Độ I: Thay đổi tình trạng cảm tình , giảm tập trung ,rối loạn giấc ngủ .

+ Độ II: Lơ mơ, âm u , hành vi bất thường , xử sự không thích hợp mất lý thuyết , còn phục vụ với lời nói.

+ Độ III: Ngủ gà, không phục vụ với lời nói, âm u rõ ,tăng phản xạ.

+ Độ IV: Hôn mê, trình diễn mất não, có thể còn phục vụ với kích thích đau.

– Suy thận cấp là biến chứng xảy ra sau suy gan cấp.

– Nhiễm trùng: hay gặp viêm phổi, nhiễm trùng tiết niệu, nhiễm khuẩn huyết.

– Người bệnh có thể tử vong trong bệnh cảnh suy đa tạng.

2. Cận lâm sàng

– Các xét nghiệm sinh hóa, huyết học để trình diễn chừng độ nặng của người bệnh :

+ Tăng bilirubin: nếu tăng > 250 mmol/l người bệnh rất nặng.

+ AST và ALT tăng cao khi có tổn thương tế bào gan nặng.

+ INR, NH3, PT, aPTT, nguyên tố V, VII, VIII và fibrinogen.Thời gian prothrombin PT kéo dài t 1,5 là nguyên tố chứng thực bệnh nặng.

+ Hạ đường máu, hạ natri máu, hạ mage máu ,kiềm hô hấp, toan chuyển hóa.

+ Tăng ure, creatinin máu.

– Chẩn đoán hình ảnh:

+ Siêu âm ổ bụng, chứng thực kích thước gan, đào thải các bệnh mãn tính khác ở gan…

+ Chụp cắt lớp sọ xem thực trạng phù não, xuất huyết não nếu có.

– Các xét nghiệm tìm duyên do

+ Ngộ độc: lấy nước đái , máu chứng thực và định lượng độc chất (như nồng độ paracetamol trong huyết thanh).

+ Huyết thanh kết luận các loại virut gây viêm gan cấp: viêm gan A (IgM); viêm gan B (HBsAg, Anti HBC, HBV DNA…). Viêm gan C(HCVAb,HCV-RNA),Epstein – Barr virút (IgM, IgG) Cytomegalovirus (IgG, IgM). PCR với các vi rút: Herpes; Enterovirus, Adenovirus, Parovirus…

+ Kháng thể tự miễn khi lâm sàng nghi vấn viêm gan tự miễn.

CHẨN ĐOÁN

1. Chẩn đoán chứng thực

– Chẩn đoán suy gan cấp trên lâm sàng cần câu kết đầy đủ các trình diễn của hội chứng suy tác dụng gan cấp tính, hội chứng não gan: mỏi mệt , vàng da, xuất huyết, dấu hiệu thần kinh …

– Các xét nghiệm sinh hóa: tăng bilirubin, NH3, AST, ALT thời hạn prothrombin kéo dài t 1,5.

2. Chẩn đoán nhận biết :

– Ngộ độc thuốc an thần gây ngủ.

– Hạ đường huyết.

– Hôn mê tăng sức ép thẩm thấu.

– Tai biến huyết quản não.

– Các bệnh lýthần kinh khác.

– Đợt cấp trên một người bệnh có bệnh gan mãn tính (do viêm gan vi rút, xơ gan rượu, viêm gan tự miễn, bệnh gan do rối loạn chuyển hóa…).

3. Chẩn đoán duyên do

– Suy gan cấp do ngộ độc: xét nghiệm độc chất trong máu nước đái , dịch dạdày, định lượng paracetamol trong huyết thanh.

– Suy gan cấp nghi do viêm gan virus: kết luận huyết thanh: viêm gan A (IgM); viêm gan B (HbsAg; Anti HBC,đếm định lượng HBV DNA)….

– Suy gan cấp do các duyên do khác: bệnh tự miễn tìm kháng thể tự miễn, bệnh rối loạn chuyển hóa…

– Chẩn đoán hình ảnh: siêu thanh gan chứng thực tắc mạch gan, gan teo trong các viêm gan virus tối cấp.

4. Phân loại chừng độ

– Phân chia theo Lucke và Mallory: chia làm 3 giai đoạn

+Tiền triệu: là giai đoạn chưa có vàng da.

+ Giai đoạn trung gian: ghi lại bằng sự hiện ra của vàng da.

+ Giai đoạn cuối trình diễn của bệnh lýnão gan.

– Phân loại lâm sàng kinh điển: phụ thuộc khoảng thời hạn bắt đầu từ trình diễn vàng da đến khi hiện ra bệnh lý não gan.

+ Suy gan tối cấp 7 ngày.

+ Suy gan cấp 8 – 28 ngày.

+ Suy gan bán cấp 5 – 12 tuần.

– Bệnh lý não gan chia làm 4 chừng độ : rất hữu ích trong tiên đoán , theo dõi và thái độ xử trí cho người bệnh .

+ Độ I: Hưng phấn hoặc trầm cảm, nói nhịu , hơi lẫn, rối loạn giấc ngủ , run nhẹ.

+ Độ II: Lơ mơ, âm u , mất lý thuyết , run rõ.

+ Độ III: Ngủ lịm, nhưng còn phục vụ , tăng phản xạ, run thường xuyên .

+ Độ IV: Hôn mê sâu, không còn run.

XỬ TRÍ

1. Nguyên tắc xử trí

Không có điều trị đặc hiệu cho bệnh suy gan cấp, cho nên các giải pháp điều trị bao gồm:

– Điều trị trợ giúp gan, các cơ quan bị suy tác dụng .

– Điều trị các biến chứng trong khi chờ đợi tế bào gan hồi phục hoặc chờ ghép gan.

2. Xử trí ban sơ và di chuyển cấp cứu

– Ngừng tất cả các thuốc đang uống, gây nôn, uống 20g than hoạt nếu nghi vấn ngộ độc paracetamol.

– Truyền dung dịch glucose 10% tránh hạ đường huyết

– Chuyển ngay đến khoa hồi sức hăng hái , hứa hẹn phong độ bình yên , hô hấp và tuần hoàn trên phố di chuyển .

3. Xử trí tại bệnh viện

3.1. Các giải pháp hồi sức căn bản

– Nằm đầu cao 30^o– 45^o nếu không có tụt huyết áp , hạn chế tối đa việc sử dụng thuốc an thần.

– Hồi sức hô hấp: phong độ bình yên , các giải pháp trợ giúp hô hấp tùy thuộc thực trạng hô hấp của người bệnh . Nếu phải đặt nội khí quản thở máy, tránh dùng PEEP quá cao vì làm tăng sức ép nội sọ.

– Hồi sức tuần hoàn: duy trì huyết áp của người bệnh cao hơn mức bình thường hoặc huyết áp nền để hứa hẹn sức ép tưới máu não: sử dụng dịch keo (albumin, gelatin) để hứa hẹn diện tích tuần hoàn, duy trì Hb t 10g/dl. Sử dụng thuốc vận mạch noradrenalin để duy trì huyết áp nếu huyết áp còn thấp khi đã bù đủ dịch.

– Điều trị chống phù não: người bệnh suy gan cấp ở giai đoạn III và IV hầu hết có phù não. Chết não tác động đến phù não là duyên do chính của tử vong do suy gan cấp ngoài các giải pháp hứa hẹn hô hấp, tuần hoàn như trên cần sử dụng các giải pháp :

+ Manitol 20% :0,5g/kg truyền tĩnh mạch trong 15 phút tái lại nếu sức ép thẩm thấu dưới 320 mosm/l.

+ Duy trì natri máu 145 – 155 mmol/l bằng truyền dung dịch muối natriclorua 3%.

+ Theo dõi và kiểm soát sức ép nội sọ nếu thực hiện được kỹ thuật này. Chỉ định khi người bệnh ở giai đoạn III, IV. Đảm bảo sức ép nội sọ < 25mmHg và sức ép tưới máu não 50 – 80mmHg.

+ Thuốc an thần nên sử dụng Pentobarbital (3 – 5mg/kg liều ban sơ , kế tiếp duy trì 1 – 3 mg/kg/giờ). Chỉ định khi người bệnh kích thích ,co giật và đau.

– Các giải pháp hồi sức căn bản khác:

+ Dự phòng chảy máu đường tiêu hóa: sử dụng kháng H2 liều cao: Ranitidin 1 -3mg mỗi 8 giờ (tĩnh mạch) hoặc ức chế bơm proton như omeprazole liều 20 mg uống hoặc tiêm tĩnh mạch/ngày.

+ Theo dõi và điều chỉnh nước điện giải, cân bằng toan kiềm (Lưu ý hạ natri máu không bù nhanh vì làm tăng sức ép nội sọ), cân bằng dịch vào ra.

+ đáp ứng glucose bằng truyền dung dịch glucose 10% hoặc 20%, truyền liên tiếp và theo dõi đường máu theo giờ, tránh hạ đường máu (làm tăng tỷ lệ tử vong ) cũng như tăng đường máu làm tăng sức ép nội sọ.

+ Điều trị rối loạn đông máu: truyền plasma tươi, tiểu cầu, nguyên tố tủa khi có xuất huyết tự phát hoặc khi làm thủ thuật lấn chiếm mà INR > 1,5 tiểu cầu < 50.000; fibrinogen < 100mg/dl. Vitamin K 10mg tiêm tĩnh mạch để dự phòng .

+ Dinh dưỡng cho người bệnh suy gan cấp ưu tiên dinh dưỡng đường miệng, hứa hẹn 35 – 40 Kcal/kg/ngày; 0,5 – 1g protein/kg/ngày.

+ Sử dụng kháng sinh: Nhiễm trùng thường gặp do rối loạn tác dụng của bạch cầu đa nhân trung tính và tế bào Kuffer. Kháng sinh diệt khuẩn đường ruột lựa chọn : Neomycine tối đa 4 g mỗi ngày chia làm nhiều lần , thường 5-7 ngày.

Sử dụng kháng sinh toàn thân khi có chứng cứ nhiễm khuẩn.

+ Thuốc nhuận tràng : Sorbitol (Người lớn dùng 5g vào lúc đói, buổi sáng. Trẻ em ½ liều người lớn), Duphalac : người lớn: 15-45 mL, trẻ 7-14 tuổi: 15 mL, 1-6 tuổi: 5-10 mL, lọt lòng : 5 mL, uống 1 lần vào buổi sáng…

3.2. Các giải pháp điều trị lọc máu trợ giúp gan ngoài thân thể

Các giải pháp lọc máu có tác dụng đào thải các chất độc sản sinh trong tiến trình chuyển hóa, nâng đỡ gan và các cơ quan trong lúc chờ đợi tế bào gan hồi phục hoặc chờ đợi ghép gan.

– Lọc máu liên tiếp tĩnh mạch – tĩnh mạch (CVVH) hoặc thẩm tách CVVHD. Chỉ định: người bệnh suy gan cấp có suy thận cấp.

– Thay huyết tương.: Thay huyết tương chủ trị khi: Bilirubin > 250 mmol/l và/ hoặc NH3> 150 /l và/ hoặc PT > 100 giây, khác biệt nên thực hiện sớm khi trên lâm sàng có trình diễn hội chứng não gan ở giai đoạn I , II

– Gan nhân tạo (liệu pháp hấp phụ phân tử tái tuần hoàn – MARS) dùng để hỗtrợ tác dụng khử độc của gan nhờ đào thải các mặt hàng chuyển hóa độc hại hòa tan trong nước cũng như các chất gắn kết với protein bằng hệ thống MARS ngoài thân thể , qua đó huyết tương được làm sạch trong khoảng thời hạn chờ đợi tác dụng tế bào gan hồi phục hoặc giải phẫu ghép gan.

3.3. Điều trị theo duyên do

– Ngộ độc Paracetamol (và suy gan nhiễm độc cấp tính khác): N-acetylcysteine 140mg/kg khối lượng người bệnh liều ban sơ giờ, kế tiếp mỗi 4 giờ một liều 70 mg /kg /lần (17 liều).

– Bệnh lýtự miễn dịch : corticoids.

– Thuốc kháng virus với viêm gan do vi rút.

– Đình chỉ thai nghén (gan nhiễm mỡ cấp nặng, hội chứng HELLP …).

3.4. Ghép gan:

Cần hệ trọng với các đơn vị có thể thực hiện được ghép gan trong tiến trình hồi sức khi thấy người bệnh có chủ trị ghép gan. Hiện tại các đơn vị ghép gan trong nước chọn tiêu chuẩn theo Kings Colllege Hospital đối với người bệnh suy gan cấp.

– Chỉ định

Suy gan cấp do ngộ độc paracetamol Suy gan cấp do duyên do khác pH < 7,3 (không phụ thuộc giai đoạn hôn mê); hoặc: Hôn mê giai đoạn III, IV; và PT > 100 giây và creatinin huyết thanh > 300 Pmol/l.PT > 100 giây (không phụ thuộc giai đoạn hôn mê) hoặc 3/5 tiêu chuẩn sau:

+ Tuổi < 10 tuổi hoặc > 40 tuổi.

+ Nguyên nhân viêm gan non A non B, viêm gan do Halothane, bức xúc thuốc khác.

+ Thời gian vàng da kéo dài trước hôn mê > 7 ngày.

+ PT > 50 giây.

+ Bilirubin > 308 mmol/l.

– Chống chủ trị : không chủ trị ghép gan ở những người bệnh :

+ Nhiễm khuẩn không kiểm soát được.

+ Suy đa tạng.

+ Chết não.

TIÊN LƯỢNG VÀ BIẾN CHỨNG

Tiên lượng phụ thuộc vào duyên do , tuổi và thời hạn diễn tiến bệnh.

Tiên lượng tốt khi duyên do là ngộ độc paracetamol và viêm gan A, xấu nhất trong viêm gan non-A non-B và bức xúc thuốc đặc ứng. Thời gian hiện ra bệnh lý não cũng ảnh hưởng đến tiên đoán . Suy gan tối cấp có tỉ lệ sống 35% và bán cấp chỉ còn 15%. Kết quả ghép gan cho suy gan cấp đang được nâng cao và hiện nay đạt được 65-75%.

PHÒNG BỆNH

– Sử dụng thuốc đúng liều, đủ liều

– Phát hiện sớm và điều trị hăng hái các người bệnh viêm gan do thuốc, do virus, vi khuẩn và các duyên do khác…

Item :271

Suy gan cấp là tình trạng tổn thương tế bào gan một cách ồ ạt do nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến bệnh cảnh lâm sàng cấp tính với các biểu hiện: vàng da, rối loạn đông máu,bệnh lý não gan, suy đa tạng… ở một người trước đó có chức năng gan bình thường.

Giá sản phẩm: Liên hệ(Giá sỉ lẻ rẻ nhất Việt Nam)

Tới trang đặt hàng

Đặt hàng tại: Đặt mua thuốc trực tuyến
Trang chủ nhà thuốc: Nhà thuốc Online
Hotline: 0981 199 836

Lưu ý: Tin tức copy tại nhiều nguần khác nhau, nếu không ghi rõ nguần, mong chủ bài viết thông cảm và phản hồi lại giúp nếu tin tức có bản quyền và cần thâm nguần trích dẫn. muathuoconline.net cảm ơn các bạn